طول:79 سانتی متر 

قطر: 60 میلی متر 

وزن:5/5 کیلوگرم 

وزن مواد منفجره فشرده: نیم کیلوگرم 

برد نهایی: 3 کیلومتر

مشخصات قسام 2: 

طول:180 سانتی متر 

قطر: 150 میلی متر 

وزن:32 کیلوگرم 

وزن مواد منفجره فشرده: 7 - 5 کیلوگرم 

برد نهایی: 8 کیلومتر

مشخصات قسام 3: 

طول:بیش از 200 سانتی متر 

قطر: 170 میلی متر 

وزن:90 کیلوگرم 

وزن مواد منفجره فشرده: 20- 10 کیلوگرم 

برد نهایی:10 کیلومتر

ابداع استراتژیک  

پاییز 1384 که موشکی دستساز نزدیک مزرعه نخستوزیر سابق رژیم صهیونیستی فرود آمد، شکست طرحهای امنیتی این رژیم  با تمام پیچیدگیاش به  تماشا در آمد و معلوم شد آریل شارون بسیار خوش اقبال بوده که با این شلیک به کام مرگ نغلتیده است. این موشک که فلسطینیها  به یاد عزالدین قسام آن را قسام میخواندند به رغم ابتدایی بودن، یک بار هم هواپیمای موفاز وزیر جنگ وقت رژیم صهیونیستی را وادار به فرود اضطراری کرد و این اواخر حتی منابع عبری که بهطور معمول ترجیح میدهند از انتشار اخباری این چنین خودداری کنند، از مرگ خواهر وزیر کشور رژیم تلآویو در حملات موشکی حماس به شهرک اسدود خبر دادند. به گفته "یسرائیل حسون" نماینده کنیست(مجلس اسرائیلیها) رژیم تل آویو  اکنون دیگر اسیر موشکهای حماس شده است. شبکه بی بی سی  هم در تحلیلی خبری، موشک قسام را ابداعی استراتژیک خواند که توان نظامی اسرائیل را به  بن بست خواهد کشاند.

تاریخچه قسام 

نیروهای مقاومت، اولین تولید موشکهای دست ساز محلی را در آغاز انتفاضه و به طور دقیقتر در اواخر 2001 تجربه  کردند. موشک دستساز قسام را اول بار «نضال فتحی فرحات» بهدستور «عدنان الغول» ساخت.( اسرائیلیها عدنان الغول را  که پدر قسام نام گرفته بود در اکتبر 2004 به شهادت رساندند) نمونههای ابتدایی قسام،  در اکتبر 2001 به سوی شهر «اجدروت»  شلیک شد ولی بیشتر در خود نوارغزه فرود آمد.   قسام 2 با  قطعات قاچاق شده از مصر به نوارغزه ساخته شد و بعد از آن نوع پیشرفتهتر این موشک یعنی قسام 3 به تولید انبوه رسید.  پنجم مارس 2002 اولین موشک قسام در سرزمینهای اشغالی به شهر سدیروت در فاصله اندکی از شمال نوارغزه  اصابت کرد. دو سال بعد، این  موشکها جان دو صهیونیست را گرفت. بزرگترین هشدار امنیتی برای اسراییلیها رسیدن این موشکها به شهر ساحلی عسقلان در جولای 2006  بود که بهدلیل استقرار بزرگترین نیروگاه برق و ایستگاه ذخیره سوخت و گاز در آن، شهری استراتژیک به شمار میآید. 

 ویژگیهای فنی قسام  

فناوری ساخت موشک قسام، ساده و ابتدایی و تولید آن بسیار کم هزینه است. این موشک استوانهای فولادی  به ضخامت 5/2 تا 3 میلیمتر است که یک سر جنگی کوچک دارد. در انتهای موشک، خروجی گاز و 4 بالچه تعادلدهنده قرار دارد و  قسمت میانی راکت در برگیرنده موتور است. این موتور چیزی جز مواد احتراقی نیست که نیروی پیشران موشک را تامین میکند. قسمت جلویی یعنی سرجنگی، با یک فیوز الکتریکی که تولید جرقه میکند به مواد منفجره فشرده متصل میشود. سوخت جامد موشک نیز ترکیبی از نیترات پتاسیم و پودر شکر است. این موشک فاقد هر گونه سامانه  هدایت شونده است  اما به راحتی حمل و از سکوهای پرتاب بسیار ابتدایی شلیک میشود.

پیشرفت تدریجی  قسام 

در نمونههای اولیه قسام، هدف گیری چندان دقیق نبود. اما رفته رفته  این موشک با اصلاحاتی در طراحی به جایی رسید که با توان موشکاندازهای متوسط برابری میکرد؛ به ویژه آنکه قابلیتهایی همچون افزایش برد و امکان  کنترل از راه دور به آن اضافه شد. زئیف شیو کارشناس مسائل نظامی اسرائیل  در مقالهای با عنوان»موشکهای قسام، تحولی استراتژیک» در روزنامه هاآرتص نوشت: "برد این موشکها اگر همچنان زیاد شود، بعید نیست که فرودگاه بین المللی بن گوریون را هم هدف گیرد." موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک هم در مطالعاتی که روی موشکهای قسام انجام داد، آن  را سلاحی استراتژیک خواند که قادر خواهد بود توازن نظامی اسراییلیها و فلسطینیها را به هم ریزد و در آینده  به جدیترین تهدید علیه امنیت اسراییلیها تبدیل شود.

انتفاضه اول و دوم؛ مقایسه شیوههای مقاومت   

مقایسه شیوههای مقاومت و مبارزه  فلسطینیها در انتفاضههای اول و دوم نشان میدهد که روشهای مقابله با اشغالگران دچار تحول اساسی شده است. در انتفاضه اول، قیام  مردمی بر ضد رژیم صهیونیستی در سازماندهیهای  کوچک و اغلب در منطقه غزه بود.  اما در انتفاضه دوم که در 28 سپتامبر 2000 با دیدار آریل شارون از محوطه حرم الشریف مسجدالاقصی آغاز شد،  چندین گروه فلسطینی همچون گردانهای عزالدین قسام وابسته به جنبش حماس، گردانهای شهدای الاقصی وابسته به جنبش فتح، گردانهای ابوعلی مصطفی وابسته به جبهه خلق برای آزادی فلسطین و جهاد اسلامی، مجریان مهمترین عملیات نظامی برضد رژیم صهیونیستی بودند. در انتفاضه اول، مهمترین ابزار دفاعی فلسطینیها  سنگ و در انتفاضه دوم، عملیات استشهادی و در کنار آن موشکهای فلسطینی قسام بود. 

قسام؛  اعجاز مقاومت

45 کیلومتر که از نقطه صفر خط مرزی حائل میان رژیم صهیونیستی  و حماس  به عمق خاک سرزمینهای اشغالی حرکت کنیم  به منطقهای میرسیم که 900 هزار تا یک و نیم میلیون اسرائیلی را در خود جا داده است.  پدیده موشکهای دست ساز فلسطینی که زمانی رسانههای غربی آن را به هیچ میگرفتند، اکنون آن چنان آثار مخرب روانی، امنیتی و استراتژیک برجامعه اسرائیل تحمیل کرده  که بیاغراق میتوان آن را اعجاز مقاومت در برابر اشغالگری نام گذاشت. قسام، موشکی که زمانی فقط10 کیلومتر پرواز میکرد، به تازگی  برد خود را به 45  کیلومتر رسانده و گمان میرود که در روزهای آینده بیش از این نیز  پیشروی کند. حماس اعلام کرده  است  که در صورت تداوم تهاجم اسرائیل به نوار غزه، موشکهای قسام را در عمق خاک اسرائیل فرود خواهد آورد. 

بامداد سرخ:  هشدار 20  ثانیه قبل از اصابت   

اسراییل برای مقابله با موشکهای قسام سامانه هشدار سریعی با عنوان « بامداد سرخ» به کار گرفت که موشک را در حال پرتاب، با رادار ردیابی و با توپ لیزری منهدم میکرد. اول بار این سامانه را که شرکت نظامی رافاییل وابسته به وزارت دفاع این رژیم با هزینهای 20 میلیون دلاری، طراحی کرده بود، با تبلیغات فراوان در دو شهرک صهیونیستنشین سدیروت و گوش قطیف نصب و خاطر ساکنان این دو شهرک را آسوده کردند که موشک، دیگر قادر به هدفگیری این دو شهرک نخواهد بود. هنوز یک هفته نگذشته بود که یک  موشک سرگردان قسام بی آنکه سامانه هشدار سریع حتی آن را رهگیری کند در یکی از ادارات دولتی سدیروت نشست و موجی از وحشت در ساکنان این شهرک برانگیخت. فشار روانی این اتفاق، باعث شد دهها صهیونیست این شهرک کوچک چند هزار نفری را تخلیه کنند. شهردار شهرک سدیروت در گفت و گویی انتقادی در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ساکنان سدیروت همواره در بیم و هراسند که موشک بعدی چه زمان به این شهرک خواهد رسید.  ناکامی ارتش اسرائیل در رهگیری موشکهای قسام، این رژیم را به گشتزنی دائم در آسمان غزه و بمباران مکرر کارگاههای صنعتی، تراشکاریها و آهنگریهای غزه کشاند. این رژیم همچنین از تشکیلات خودگردان فلسطینی خواست که با استقرار نیروهای امنیتی فلسطینی در شمال نوار غزه، سد تازهای در برابر موشکپرانی نیروهای مقاومت  ایجاد کند. عملیاتی مانند روزهای ندامت، میدان خار، جهنم غلطان، سپر دفاعی، سفر رنگارنگ، سرنوشت محتوم، سوار شبگرد، رنگین کمان، پیکان جنوبی، راه قطعی، باران اول و بالاخره حمله کنونی به غزه، همگی تلاش هایی برای خاموشی موشکهای قسام بوده اند.  با این حال، راهکارهایی این چنین  مانع از ادامه پرتاب موشکهای قسام نشد.    

هدف؛ سرزمینهای اشغالی  

فرصت نیروهای اسراییلی برای خنثی کردن حمله یک موشک، حداکثر 15 دقیقه است و این دقیقاً همان زمانی است که اعضای مقاومت، برای هدف گیری علیه مواضع اسراییلی و فعال کردن آن از راه دور با  تایمر الکتریکی نیاز دارند. آن گونه که ارتش رژیم صهیونیستی اعلام کرده است تنها در سال 2006 بیش از هزار فروند موشک فلسطینی  به مواضع اسرائیلی شلیک شدهاست. براساس این بیانیه به جز شهرکهای سدیروت، معلیه لبونه و کفار تفوح که در نزدیکی نوار غزه قرار دارند، مناطق کسیوفیم، الفراحین در شرق خان یونس، ابوصفیه و ابومطیبق در شرق مغازی و شهرکهای ناحل عوز و نتیف عتسرا در شمال نوار غزه چندین بار هدف موشکهای قسام قرار گرفتهاند. عسقلان، نتساریم، مفتاحیم، کریات ملاخی، اسدود، مجدل و کفر داروم از دیگر مناطقی است که موشکهای مقاومت  به آن رسیده است. حتی پایگاههای نظامی صهیونیستی از جمله  پایگاه کرم ابوسالم، آشیانه هواپیماهای شناسایی در جنوب شهر عسقلان در ساحل دریای مدیترانه و مقر توپخانه ارتش در شرق حجرالدین از این موشکها در امان نماندهاند.

 قسام  و مهاجرت معکوس صهیونیستها 

 دکترین نظامی حماس بر جنگ فرسایشی و پرتاب موشکهای قسام مبتنی بود و  گذشت زمان نشان داد که این دکترین کاملا واقعگرایانه انتخاب شده است. بنا به آمار رژیم صهیونیستی تعداد موشکها از سال 2002 تا 2003 به چهار برابر یعنی از 225 فروند به 861 فروند و در سال 2006 به بیش از 3000 فروند رسیده است. نگاه کلی به آمار پرتاب این موشکها در 6 سال گذشته  نشان میدهد که روند پرتاب آنها از سیر صعودی 200 درصدی در سال برخوردار بوده است. این موشکها  علاوه بر اینکه چالش عمده بر سر راه ماشین جنگی اسرائیل گذاشته،  فضای امنیتی شهرکهای نزدیک به نوار غزه را هم عوض و مهاجرت معکوس صهیونیستها را  تشدید کرده است. بنا به اعلام رسمی  اداره اطلاعات و آمار اسرائیل،  مهاجرت به این رژیم چهار سال بعد از انتفاضه اول، 28 درصد  کمتر شده است؛ ضمن آنکه روند خروج یهودیان از این شهرکها  به بیش از پنج درصد در سال رسیده است. این رژیم  همچنین مجبور شده است پناهگاههای زیرزمینی جدید بسازد و تعداد زیادی روانپزشک برای معالجه ساکنان وحشتزده  به این مناطق اعزام کند. موشکهای قسام برای ارتش رژیم صهیونیستی نیز  به کابوسی وحشتناکی تبدیل شده است و  هم اکنون بسیاری از سربازان اسرائیلی  حاضر نمیشوند در مناطق نزدیک به نوار غزه خدمت کنند.

قسام اگر از کرانه باختری شلیک شود... 

موشکهای قسام که عمدتاً در نوار غزه تولید و به کار برده میشوند، بیشترین امکان را در اختیار مقاومت فلسطین قرار داده تا بتواند عمق  سرزمینهای اشغالی را هدف قرار دهد.  اکنون نگرانی عمده اسراییل، گسترش ساخت این سلاح در کرانه باختری است. زیرا اکثر تمرکز جمعیتی اسراییل در مناطق اطراف تل آویو است و حتی موشکهای  قسام کوتاه برد حماس و موشکهای کاتیوشایی که در اختیار جنبش جهاد اسلامیاست در صورت شلیک از کرانه باختری، قسمت عمده جمعیت و صنایع اسرائیل را تهدید میکنند. 

نتیجه گیری

بسیاری از تحلیل گران، آینده اوضاع در غزه را بسته به موشکهای دست ساز گروههای مقاومت فلسطینی میدانند. آنها معتقدند که این موشکها همچنان برگ برندهای در دست حماس است که با آن میتواند ابتکار عمل را در جنگ هایی نظیر آنچه در غزه رخ داد، در دست گیرد. ساخت موشکهای قسام و دفاع از فلسطینیان و آرمان آنها  به گروهها و جنبشهای مقاومت فرصت بیبدیلی اعطا کرده تا حقوق  خود را ایفا کنند. سالهاست بر  گروههای فلسطینی اثبات شده  که مقاومت تنها راه بازگرداندن حقوق مردم 

فلسطین است و اگر هم امتیازی در پشت میزهای مذاکره به فلسطینیان داده میشود به دلیل ادامه پایداری و مقاومت گروههای جهادی است.